Poëzie-Leestafel

Recensie over de bundel


Geneviève

van Rob Van de Zande


geschreven door Karel Wasch

Rob Van de Zande (1980) schrijft klassieke gedichten, vooral sonnetten en dat is in onze tijd een zeldzaamheid na Jan Kal. Het houdt echter wel in dat hij niet tot de populaire poëten van deze tijd zal behoren, immers poëzie, die rijmt is 'uit.' Zijn de verzen van deze dichter daarom niet interessant? We zullen het zien.

Deze bundel is verdeeld in drie hoofdstukken: Sonnetterie, Spiegels van reukwater en Liederijen.
In de eerste plaats dus sonnetten, maar liefst zestien stuks.

Wacht nimmer…
Wacht nimmer tot het einde uur,
Haar hand de vrieskou moet stelen
Om de wond in het hart te helen
En toch brand vangt door ‘t roofvuur.

Wacht nimmer tot de einde lach,
Zich doet golven als een rozenblad,
Dat eens rank haar lippen bezat
Maar de eenzame kus diep vallen zag.

En wacht nimmer haar te spreken
Over natuurs verwilderde gebreken,
Waardoor mens soms te gronde gaat,

Want niet bij machte zijn wij beiden
‘t Einde schoon van schoon te scheiden,
Een kwaad dat ons te wachten staat.

In de verte doet dit vers denken aan Do not go gentle into that Good Night van niemand minder dan de Welshe dichter Dylan Thomas. Dat vers is een villanelle, waarin de herhaling cruciaal is. In dit sonnet wordt het onmogelijke geprobeerd- moet de dichter dat niet altijd?- namelijk het onbenoembare benoemen. De geliefde zal verdwijnen, de ander hoeft er niet wezenloos bij te staan al is het onvermijdelijk, dat het uur U aanbreekt. En dat brengt Van de Zande mooi onder woorden, zoals ook de verzen Edele dief, Ijdelbreuk, Van koning tot keizer en Tot een queeste fraai en sterk zijn.
In het hoofdstukje Spiegels van reukwater het titelgedicht:

Geneviève
Langzaam breken wondre rozen,
Nu ze jou niet verder ontwaren
Verwijt tooi z’n immer liefkozen
En schudt herfst de natte blaren,

Zelfs zon tempert haar aanblik
En arm lijkt alles van schoon,
Hoor voor jou m’n stervelingensnik
In ‘t zielenleed dat ik bewoon.

Een klassiek vers, waar Perk zich niet voor had geschaamd. Is de geliefde verdwenen? Nu ze jou niet verder ontwaren, staat er immers, maar dat zijn rozen die een eigen gezicht hebben gekregen en een eigen verdriet. De natte blaren voor nog meer verdriet. De zon zelfs is in rouw en het zielenleed van de hoofdpersoon overheerst. Grappig overigens dat de zuster van Mallarmé (1863-1898) Geneviève heette en hij droeg aan haar veel gedichten op.

Zeemeermin

Alweder bracht ik je naam naar voren
Terwijl de boot een andere kant uitvoer
Sloeg wind de zeilen en voorbij de toren
Verloor men greep op ‘t balsturige roer.
En van land reisden wij verder heen,
Noch kon er iemand het anker slaan
Aan steen of hoop die allengs verdween
Uit alle ooghoeken van de oceaan.
En toen milderde ik je naam en sprak:
‘O lieden, wees niet meer in vrees.’
Ik borg haar behoedzaam eer een wrak
Ons omarmde en weder de zeilen hees.
En op vleugelloze wateren konden we varen
Tot ik met dromende lippen ‘t anker liet,
Zag ik benee de romp nog je rug en haren
Dieper zinken in een meerminnenlied.

De droom van iedere zeeman wordt in dit vers uitgewerkt, de ontmoeting met een zeemeermin. Zoals ook Tennyson (1850-1892) dat deed. Qua uiterlijk zijn deze twee dichters ook uit dezelfde stam van goede dichters. Bekijk maar eens een foto van Tennyson naast die van Rob Van de Zande. Reincarnatie? Uit dit hoofdstuk is me vooral Nostalgia, maar ook Middernachtregen, het liefst. En in het laatste hoofdstuk vallen Dat oude hart, Bijenlied en Twee zielen op. Van de Zande roeit tegen de stroom in zoals in Nederland een dichter als Godfried van Ommering nog doet. Wat een heerlijke belevenis om met deze begenadigde dichter te mogen meevaren! Men leze!

ISBN 9789492007438 | Hardcover | 46 pagina's | Uitgeverij Partizaan | oktober 2016

© Karel Wasch, 14 februari 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Recensie over de bundel


Parels in Zilt en As

van Rob Van de Zande


geschreven door Karel Wasch

Deze bundel van Rob Van de Zande (1980) bevat 44 gedichten. Wat direct opvalt is, dat de gedichten rijmen en strak in het schema zitten. Het is een tijd geleden dat zulke 'klassieke' verzen tot mij kwamen en ik geef toe, dat ik allereerst mijn wenkbrauwen maar eens fronste, voordat ik ze verder bestudeerde. Waarom kiest een dichter/kunstenaar in deze tijd voor sonnetten, kwatrijnen en andere Rederijkersversvormen? Of is er meer aan de hand? Verwijst de titel naar Slauerhoffs verhalenbundel Schuim en as?

Tragiek


Met onvermogen behoed ik mijn pen,
Alvorens ze jou terug ten tonele richt
En de rol in het schouwspel belicht,
Van de speler die ik geworden ben.

Het is niet dat je gegadigden besteelt
Of hun gelaat van masker onthult; 
Jij drijft noch berouw, noch in schuld
Voor de vertoning die jou is toebedeeld.

Maar eenieder wordt eens te buit gelegd
En de eenzame prijs van stilte ontzegd,
Ieder roept een keer haar strofen tot eer.

Toch ben jij, hetzij in Grieks gewaad
Of als doorn die Romeinse koppen schaadt,
De regel, de rol die ik eerst reciteer.


In dit vers tilt Van de Zande een tipje van de sluier op. Hij vertelt ons dat zijn onvermogen ligt in het kiezen van de verpakking. En in de tweede strofe heeft hij vrede met de vorm, klassiek, verhullend misschien, maar zeker niet uit onvermogen gekozen. Hij sluit af met de plicht van de kunstenaar om die middelen te kiezen, die hem het beste passen. De Klassieken staan hem ten dienste, de Grieken en de Romeinen, de Oudheid. Dat het gedicht Tragiek heet is niet verwonderlijk, want deze gedichten zullen waarschijnlijk, juist door hun vorm niet leiden tot eeuwige roem. Maar wat niet is, kan komen. Kan hij - zoals Slauerhoff - slechts in zijn verzen wonen?

Op Neptunus' rug

Ze deinde heen en terug
Tussen orgelspel op zee,
Voer zij op Neptunus' rug
Met witte fronsen mee;
Als een sloep aangeschoten
Door zon en rozenbries,
Die daar andere boten
In afstand verder blies,
Werd haar lijfje door geklater
Geslagen als sterveling-
Aan de lippen van het water
Tot waar de bodem haar ving.

Mooi vers! De witte fronsen van Neptunus, de golven. Let ook op het woord rozenbries, bijna zoals Frederik van Eeden dat zou hebben gezegd, lieflijk, teer. Een wind met aanvankelijk een mild karakter. En dat het meisje met haar lijfje, moet sterven is natuurlijk voor een romanticus onafwendbaar, maar komt logisch voort uit dit schitterende vers. En er zijn meer - veel meer - prachtige verzen in deze bundel. In Thy wish (Een verwijzing naar Shelley?) klinkt dat zo

Als ik niet naar jou trachten zal
Wat blijft mij dan als vrome wens?
Ter gedachte dat iets bot als mens
Toch liefde scherpen kan tot fijn kristal.(...)

Het 'trachten' is de wens tot het veroveren van een vrouw, als dat mislukt, rest de afstandelijke liefde, die zich kan zuiveren tot een fijn kristal. Kristal, als vanouds het symbool voor ondubbelzinnigheid. Door verhitting zuivert kristal zich. Het is het enige materiaal op aarde dat na verwarming niet juist troebel wordt en Van der Zande weet dat kennelijk. En op de omslag treffen we de tekst aan:

(...)' Uit de ooghoek van een 19e eeuwse jongeling probeert hij de hardvochtige verlangens, triomfen of falingen, in soortgelijke galop te brengen met de vaak ondoorgrondelijke karakters van de personages.'(...)

De karakters van de personages zijn aaneengeregen door twijfel, wraak, liefde, haat en niets is hen vreemd. Maar ze houden zich stil. Ze verschuilen zich achter dit verdriet, deze woede of tederheid en dat spoort wonderwel met de 19e eeuwse sfeer die deze begenadigde dichter wil oproepen. De tijd heeft stilgestaan, maar de virtuositeit van de dichter allerminst.
Zoals hij in de derde strofe van het mooie vers Empyreum (het duidt op de hoogste hemel red.) is van een Shakespeariaanse schoonheid:

(...) Of is alles, eens ter ziele bestemd,
Tussen klei en tij van azuur geklemd,
Gemaakt een graf te verrijken?(...)


Bijna een zin uit the Anglican Book of Common Prayer: 'Ashes to ashes , dust to dust!'Alles zal vergaan tot stof en as, maar zich daar ook weer uit verheffen als een vogel feniks zoals bij de Hindoes en Boeddhisten.

Rêverie

Verdicht aan de dag,
Sedert hij haar zag,
Is hij in schoner wezen
Uit mijmering verwezen.(...)


Klassiek, opgeschoond, romantisch en sterk. Dat gevoel kennen we toch allemaal? Uit een droom ontwaakt het gevoel hebben, dat de zaak is opgeklaard? We zijn mooier dan we voordien waren. Ook een sterk vers.

Van de Zande heeft aan het eind van de bundel vier Engelse verzen geplaatst onder de verzamelnaam: Vertalingen van eigen snee, kortom het zijn  eigen verzen, maar nu in het Engels.
Wat een mooie verzen zijn dit allemaal, die ik met uiteindelijke bewondering heb mogen lezen. Een waagstuk waarvoor we de Vlaamse uitgeverij Partizaan dankbaar mogen zijn. Hopelijk volgt er meer van dit schoons!

ISBN: 9789492007193 Hardcover 62 pagina's Uitgeverij Partizaan april 2015

© Karel Wasch, 18 mei 2015

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER