Leestafel heeft toestemming van Uitgewer / Publisher Human & Rousseau Fiksie / Fiction An imprint of NB Publishers (www.nb.co.za) én Wilma Stockenström om onderstaande gedichten in het Zuid-Afrikaans te plaatsen.
Die verskrikking
Kinders, vasgewaaid, soos lappe, teen die draad;
sodat toeriste op die grootpad omkyk en sê:
kenmerkend, kenmerkend van Afrika.
Slagtersnek wordt Sharpeville; Sharpvilles
Slagtersnekke, in baniersopskrifte. Ja, waarlik,
die koerantstapels op die vloere van kafees
verkoop vinniger as vars brood
als van vars bloed die sprake is.
Met die doelgerigtheid van die roofvoël,
soekend, kom hy aangevlieg
om die soetemalingbruide van sjiffon
te ontswagtel; wat met een klein kreet
die inhaligheid van die heupe voor die kameras
ontbloot om voorblaaie vol in beslag te neem,
in kleur, en simptomaties onsensueel.
Miljarde insekte in stormwaterslote blyk
die nog spartelende liggame van oumense te wees
wat die stadsraad verzuim het te verwyder.
Nou jaag vulliswaens met sirenes op die snelweë.
Nou staan die sinjale soos galge langs die spoor.
Nou, word verklarings uitgereik deur hoë amptenare,
en,
in 'n vallei, die vrugbaarheid
versteen tot verlatenheid, stal
die verskrikking sy vlerke uit,
manjifiek, triomfantlik.
© Wilma Stockenström
Uit: Vir die bysiende lezer
Human & Rousseau 1970
Proefmens My kop het die witbaadjies met elektrodes gespek.
Ek het drade vir hare en nou vermoed ek
ek lyk 'n spektakel, 'n regte Antjie Somers.
Met die aap in die ruimtetuig voel ek my
solidêr, met alle ape voel ek my solidêr.
Ek stig 'n vakbond met die aap in die tuig,
weier om te eet, of om water te drink.
Vir voedsel wat hul aandra, programmaties,
skud ek swaar en swaarmoedig my bedrade kop
en byt my smal, blou naels op die wortel;
Aapsalig lê ek op my sterfbed en grinnik,
my rubberhare sissend om my skedel,
soos 'n wafferse Medusa, maar buite die mite
en magteloos buitendien op die hoë tafel,
omring deur gemaskerde manne van die tegnologie.
© Wilma Stockenström
Uit: Vir die bysiende lezer
Human & Rousseau, 1970
Skeppend Eendag toe hou die skepper
sy skepping soos 'n kind 'n skoelapper
op sy hand, en bibberend
spalt die gebrandskilderde vlerke.
Magtig die kleure wat gloei soos godhede
gloei, oop, toe, met groot
vertoon, die vlerke vir dag en nag.
Die skepper voel nog die pootjies
fyntjies op sy vingers en wonder
oor wat hy vermag het: oopvou
van 'n al, goudstofoortrekte lig,
en soos skeppendes maar is, bedink
hy, trots en nederig, nog ene,
nog 'n lieflike ligsinnige vlinder,
herhaaldelik, die ewigheid ter wille.
© Wilma Stockenström
Uit: Vir die bysiende lezer
Human en Rousseau, 1970
Die loeries
Die loeries van die stad
wip
trappe-af trappe-op
parfuum onder die vlerke
en poseer
pootjie geknak
teen die wit teëls van die manstoilet.
Om pragtig met pragtig te paar
is kuns om die kuns
in 'n land so droog soos ons s'n.
© Wilma Stockenström
Uit: Vir die bysiende lezer
Human & Rousseau, 1970
Glansspreeubekentenis Uit donker geglip na goddelikheid
ewe vlug van luister ontdaan,
wil ek wip-wip kleur beken.
In die glansspreeuverskuiwing
van glans na vergetelheid
verloor ek behae aan hopeloos
ek-spreeu sus, spreeu so- ek wees.
Altyd bly vlieg van die tak
om jou oulikheid op te vysel
boek-boek by sandale en vellies,
spreeu sus, spreeu so te bly
van vergetelheid, glans; nooit
ophou hunker na einddeurlewing
tot blou en groen en veergeworde vlam.
In my glansspreeubekentenis
wip ik van waarheid verlig
na duister skadu en ondeug,
tintel ek uitspattig van veer,
lastig en eentonig van taal
en bekla en beken en bly ek
voël van glans en van vergetelheid
© Wilma Stockenström
Uit: Van vergetelheid en van glans.
Human & Rousseau 1976
spreeu = spreeuw
na = naar
ek = ik
behae = behagen
vellies = mocassins
einddeurlewing = voleinding
bly = blijf
voël = vogel
Paleontologie
Per motor oor die ribbetjiemaer veld is jy naby.
Nader nog te voet, skoensole links regs op skalie,
aan 'n verleden waarmee jij meen jy het niks gemeen,
was dit niet dat jy lewe is en dit lewe was:
geschubde kloue hot haar op turf, deur stoom,
en hier en plek-plek die groen van gewasse,
waaierend krullend spoordraend wasagtig.
Dié plek, nou winddroog, nou brandend groot,
suisend van stilte, sodat jou stem klip word,
ontvang jou skrede van skoeisel, jou
beslaande afdruk, tweevoetig, jou kykstaan
net soos 'n meerkat oor wat op sy uiteinde
verklaar tot lug, ontvang jou omvattende kennis,
jou bukkende gegrou na sy verkliptheid
onder die dor en die ghaap*, jou kundige sif,
jou rekonstruksie en monteer met draad en klamp
van been by been van nog en van nog
geskubdes, gepantserdes, ontvang die operasie,
duld die droë keizersnee asof dit donga is.
Duld jou verrukking. Want diep en verdraagsaam
die sterfbedding en lydsaam aardse ontvangenis
en niks so onunieks soos die geboorte van 'n mens.
© Wilma Stockenström
Uit: Van vergetelheid en van glans
Human & Rousseau 1976:
*Ghaap= soort vetplant met onwelriekende bloemen.
|
Ek wantrou woorde
Ek wantrou woorde, hulle wat met die heraldiek
van die digkuns gruwel omborduur
tot heldedade, in vierverdeelde kleure,
skel wapperend. Met woorde word die huis
van verraad behang. Met woorde die doodsvonnis
gevel. Veral twyfel ek
aan die pralende Woord verwring tot goue
ontploffings van barokaltare en aasvoëltogas,
die Woord wat die seën uitspreek oor sinisme.
Woorde vang my in ’n kou en ek klou
onderstebo aan die stafies soos ’n papegaai, protesterend
in klank en kleur, vloekryk, magteloos.
Woorde is rampe, rampe, rampe!
Wys my ’n woord, ene, wat nie kul nie.
Noem my ’n woord wat ek nie onmiddellik kaatsend
sal nasê in die afstande tussen my en die ander,
bollend toegerank met die doringdraad van woorde.
In die begin was die ontsnapping, en bly dit steeds.
© Wilma Stockenström
Uit: Vir die bysiende leser,
Human & Rousseau 1970
Pretoria
Druk ek
die stofbereënde ruit
oop teen die lug se diep troupandblou
ontwar ek
tussen jakarandas se groen volstruisvere
vrouens
blij in die ander tyd
hul eerstelingpokkels in stootwaentjies
na die supermark en poskantoor stoot
so
loom tevrede
van meer wees as net self.
Slaap, my vet wit ruspetjie, slaap sag.
Die diender en die dominee hou oor jou die wag.
Daarbuite in die miershope wag die swart miertjies vir jou.
Lank, lank gelede was die miere ’n groot swart klad.
Nou woon hul wettig in hope reg rondom die stad.
Slaap rustig, mamma se ruspetjie, slaap sag.
© Wilma Stockenström
Uit: Vir die bysiende leser
Human & Rousseau 1970
Voor haar siel weet sy die baai van drie berge...
Voor haar siel weet sy die baai van drie berge
sien haar weer, diensmeisie van die oop see.
Sy onderwerp haar, met krakende gewrigte
vasgemeer, aan die wydsbeenhyskraan se vólmaak
van haar buik, die stewe gapend groot
oop vir die instop van vrag wat haar diep
laat dryf, en loom laat sy haar sleep
uit na die storms, onderweg na land
op land, selfgenoegsaam, totdat die hawe
waar die leeu wag hou, haar weer gewaar
en sy stoom die baai binne, en stadig
kom die verkeer in rat. Wie belet
ooit die sege van die onopgesmukte skip
wat onversadig op die halfronde se stede
vaar om met 'n droë bevalling aan te doen,
sy sonder wie beskawings sou verskrompel?
Welkom is die vaartuig van die seer gerieflike
ontvangenis, sonder voorbehoud, in die vieslike,
besoedelde, weliswaar, waters van die ekonomie.
Die knoppies is gedruk, die dolosse gegooi.
© Wilma Stockenström
Uit: Aan die Kaap geskryf
Human & Rousseau 1994
Die eland
Dat die klein-klein handjie se aanraak
die eland laat opspring en rooi en vaal draf
dit is die wonder wat hom voltrek in die grot
geel vinger rooi klei dit is die wonder
die eland lewend geraak op die wand van klip
die groot geel mensie en die klein bruin eland
die groot oker dier staan op uit die stof
en bekyk die lewe gelate geverf
uit die bek van die grot by die bak ghwarriebos
menseskepsel loop uit uit die bakkrans
uit na die vaal trop doer teen die vlak
om die wind te skep en die kort pyl te skiet
om die bok te skep met die horings swart
en die buik so vaalrooiskurf teen die vaalplatklip
en die sterk pote en die stomp stert en die riffelkwakkie
dit is die wonder wat hom voltrek as die pyl
in die hand wat hand bly kwas word
hand wat die klip laat leef
hand wat laat leef lewende hand
doop in slang en gifbol se gif die pyl
en span die boog breed soos die horison
na die teiken geteken teen die groot-groot lug.
© Wilma Stockenström
uit: Van vergetelheid en glans
Human & Rousseau 1976
Die skedel lag al huil die gesig
Eendag sal ek, weet ek, die dood
met laggende skedel trotseer. Minstens
my sin vir humor sal ek behou. Maar
of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
die bloubok van my geboorteland
ook 'n glaskas in 'n museum sal haal?
'n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
Tog, hoe slim tog is ons met ons
innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
die groot swaaiende hyskraangebare
waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
neerplak in woon- en sakekomplekse.
Merkwaardig ons grabbelende navorsing
dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
soos skagte te sink en die grys erts
te gryp en op te trek, te vergruis en te
veredel tot staaf op staaf korfagtig
gepakte kluise van belegging. A ja,
wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
tot vuurstof te verryk wat as ons wou
alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
woes en skoon kan laat ontbrand.
Ek sê mos die skedel lag
al huil en huil die gesig.
© Wilma Stockenström
Uit: Van Vergetelheid en van glans
Human & Rousseau 1976
Ecce homo
Wat het hom tog besiel om te wil
regopstaan, Kierts ! Tog nie net
dors na kennis, die bykom van 'n appel
bo-aan 'n baie groot, sugtende boom nie,
handeviervoet sou hij ook, op 'n lei,
kon leer lees en skryf het, later
die relatiwiteitsteorie vinger-in-die-sand
kon uitgewerk het, en uitgevee het
(want waarvoor) met minder rugkwale.
Handeviervoet kan jy godsdiens beoefen,
loer in 'n mikroskoop, klavier speel,
beelde boetseer, op jou rug rol om plafonne
te beskilder, weer omrol en van jou steiers
afklouter, fronsend , ingedachte, honger.
Handeviervoet is eet en drink speletjies,
paring vanselfsprekend, alles gaan.
Net toneel speel, lyk dit my, sou bedenklik
ingewikkeld, haas onmoontlik en regtig
lagwekkend wees. Regtig. 'n Kruipende
Faust. 'n Klutaimnestra met swengelende
borste. Nee! Drama wil hoog reik!
Daar staan hy nou met sy weekdele bloot,
die mens, die sot, die groot toneelspeler.
© Wilma Stockenström
uit Spieël van water.
Human & Rousseau 1973
Kierst = Kaarsrecht!
bykom = reiken
baie = grote
handeviervoet = op handen en voeten
alles gaan = alles kan
net = alleen
regtig = echt
Lees de reacties op het forum, klik HIER
|
