Poëzie-Leestafel

...

  • Vergroot lettergrootte
  • Standaard lettergrootte
  • Verklein lettergrootte


Hoe schrijf je een gedicht?

Dan zou je al eerst moeten stilstaan bij wat voor jou eigenlijk een gedicht is. Iedereen kan daar verschillend over denken. Bijvoorbeeld: als ik iets zo mooi mogelijk opschrijf, heb ik poëzie geschreven. Of: als het mooi klinkt is het poëzie. Of: het behoort op een bepaalde manier, dan heet het gedicht een kwatrijn, een sonnet of een rondeel, bijvoorbeeld. Je hebt je daarbij gehouden aan voorgeschreven regels voor de vorm. Er zijn mensen die dit als woordkunstjes beschouwen. Het heet dan wel een gedicht.

Wat is belangrijk bij het schrijven?

Het is in ieder geval belangrijk dat je je realiseert wát je wilt schrijven en hóe je het opschrijft.
Soms kan het even duren voordat je weet welke manier van dichten het beste bij jou past. Het hoort bij het ontwikkelingsproces van een dichter om dit voor zichzelf te ontdekken. Sommige mensen hebben liever een vaste vorm, die structuur biedt aan de veelheid aan beelden en woorden die de schrijver voor zich ziet. Het biedt deze dichters kracht en veiligheid.

Het nadeel van deze manier van schrijven is dat de inhoud onderschikt wordt aan de vorm. De dichter kan binnen de structuur niet kwijt wat hij eigenlijk wil zeggen op zijn eigen manier. Het gaat dan teveel lijken op een invullesje in plaats van poëzie.
Voor deze schrijvers is de vrije vorm beter.

Hoe kom je tot poëzie?

Dat is de hamvraag natuurlijk. Ik denk dat een deel van het antwoord zit in het benoemen van de dingen waarover je schrijft. Voor ieder voorwerp hebben wij een woord, voor heel veel andere, abstracte zaken ook, maar de kunst is om de dingen te beschrijven met eigengevonden woorden en beelden en die op een bepaalde manier rangschikken.
Het hele precieze benoemen leidt tot feitelijke waarnemingen. Dat kan ook een invalshoek zijn bij poëzie, maar doet soms teveel denken aan een te nuchtere beschrijving. Dus probeer je het anders. Je voegt samen, je associeert. Je experimenteert met woorden die er niet zijn, maar die er evengoed wel hadden kunnen zijn, omdat nu jij ze eenmaal gevormd hebt. Al dat soort dingen kunnen een tekst spannend maken, of mooi laten klinken, of de lezer zich iets laten herinneren of hem laten glimlachen.

Is je gedicht een succes?

Als je als dichter dat soort dingen nastreeft, ben je met poëzie bezig. Of het resultaat in de smaak valt, bepaalt in eerste instantie de schrijver. Als hij de tekst zelf eigenlijk niet de moeite waard vindt, zou hij het gedicht ook nog niet op zijn lezers moeten laten loslaten, tenzij hij het gevoel heeft dat zijn lezers hem verder kunnen helpen met hun reacties. Krijgt hij keer op keer geen reacties of ontmoedigende reacties, dan mag hij er van uit gaan dat zijn teksten niet of nauwelijks worden gewaardeerd. In dat geval zou hij daaruit zijn eigen conclusies mogen trekken.

Het is geen poëzie. Maar wat dan wel?

Er zit verschil in het plezier hebben bij het schrijven en de kwaliteit van dat schrijven. Het is natuurlijk erg sneu om te ontdekken dat het gedicht waaraan jij met zoveel plezier gewerkt hebt, niet met evenveel plezier ontvangen wordt. Meestal daalt de waarde ervan dan ook bij de schrijver. Dat betekent niet dat hij dan zou moeten stoppen met dichten, maar dat hij weet dat er een bepaalde waarde aan zijn gedichten wordt toegekend, bijvoorbeeld zondagsgedicht, lightverse of candlelightpoëzie. Er zijn sites waarop iedereen zijn gedichten (vrijwel) kritiekloos kwijt kan: het schrijvertje, de Freaks, gedichtenforum. Er zijn ook sites waar de gedichten alleen maar geëtaleerd worden, bijvoorbeeld op de eigen weblogs. Op sites als SchrijfNet en DichtTalent kan je gedicht stevig onder de loep worden genomen door andere dichters. Soms gebeurt dat, als mededichters daar tijd voor hebben en zin in hebben.

Is het een kwestie van leren?

Je leert door zelf veel te schrijven en je gedichten door anderen te laten lezen en beoordelen. De kritiek die je krijgt kan je verder op weg helpen, maar je kunt het natuurlijk niet iedereen naar de zin maken. Je schrijft in de eerste plaats voor jezelf, met in je achterhoofd de bedoeling om het ook lezenswaardig te maken. Dichters die graag leren van kritiek doen er dan ook goed aan niet alleen naar hun eigen gedichten te kijken, maar ook naar die van anderen èn de kritiek die daarop gegeven wordt. Daar leer je evengoed van als kritiek op je eigen gedicht. En natuurlijk leer je veel door niet alleen naar Nederlandse dichters te kijken, maar ook werk van buitenlandse dichters te lezen, desnoods de vertaling daarvan. Daardoor zie je ook vaak goed waar je met je eigen gedichten staat. Tenslotte is het denk ik ook zo dat het talent voor poëzie ìn je moet zitten. Het is niet alleen een kwestie van leren, maar ook de gave ontwikkelen die je hebt. Het plezier in gedichten schrijven is gelukkig voor veel meer mensen weggelegd dan er succes mee hebben. En daar is niets mis mee.

© Miranda Mei